Cała prawda o przywilejach nauczycieli

Karta Nauczyciela to ustawa z 26 stycznia 1982 roku regulująca prawa i obowiązki nauczyciela. Ma ona pierwszeństwo przed Kodeksem Pracy. Jej treść była wielokrotnie nowelizowana, aby dostosować ją do panujących w danym czasie realiów. Obecnie jest ona mocno krytykowana i pojawiają się głosy o potrzebie jej likwidacji.

Przyjrzeliśmy się dokładnie najważniejszym prawom i przywilejom nauczycieli wynikających z zatrudnienia na podstawie Karty Nauczyciela.

WYNAGRODZENIE

Wynagrodzenie wypłacane jest nauczycielowi miesięcznie z góry w pierwszym dniu miesiąca.

Wynagrodzenie nauczycieli składa się z:

1. wynagrodzenia zasadniczego zależnego od stopnia awansu zawodowego;
   • corocznie w ustawie budżetowej określana jest wysokość minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego;
   • stawki minimalne mogą być zwiększone przez jednostkę samorządu terytorialnego prowadzącą szkołę korzystając z dochodów własnych jednostki lub ze środków pochodzących z Unii Europejskiej;
2. dodatków:
   • za wysługę lat – w wysokości 1% wynagrodzenia zasadniczego za każdy rok pracy, wypłacany w okresach miesięcznych poczynając od czwartego roku pracy, z tym że dodatek ten nie może przekroczyć 20% wynagrodzenia zasadniczego;
   • motywacyjnego;
   • funkcyjnego;
   • za warunki pracy;
   • dodatek za wyróżniającą pracę (od 1.09.2020 r.) – nauczycielowi dyplomowanemu legitymującemu się co najmniej trzyletnim okresem pracy w szkole od dnia nadania stopnia nauczyciela dyplomowanego oraz wyróżniającą oceną pracy uzyskaną w okresie ostatnich 3 lat pracy przysługuje dodatek za wyróżniającą pracę w wysokości 16% kwoty bazowej, określanej dla nauczycieli corocznie w ustawie budżetowej;
   • specjalny dodatek wiejski –  nauczycielowi zatrudnionemu na terenie wsi lub w mieście liczącym do 5000 mieszkańców, przysługuje odrębny dodatek w wysokości 10% wynagrodzenia zasadniczego. Organ prowadzący szkołę może podwyższyć dodatek nauczycielowi zatrudnionemu na terenie wiejskim, na którym występuje deficyt kadr;
3. wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw – przydzielenie nauczycielowi większej liczby godzin ponadwymiarowych może nastąpić wyłącznie za jego zgodą;
4.  nagród i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy:
   • za wieloletnią pracę nauczyciel otrzymuje nagrodę jubileuszową w wysokości:
     • za 20 lat pracy – 75% wynagrodzenia miesięcznego;
     • za 25 lat pracy – 100% wynagrodzenia miesięcznego;
     • za 30 lat pracy – 150% wynagrodzenia miesięcznego;
     • za 35 lat pracy – 200% wynagrodzenia miesięcznego;
     • za 40 lat pracy – 250% wynagrodzenia miesięcznego.

Ponadto nauczycielowi przysługuje:

• tzw. trzynastka – nauczycielowi przysługuje dodatkowe wynagrodzenie roczne na zasadach i w wysokości określonych w ustawie z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej
• tzw. czternastka – zgodnie z Kartą Nauczyciela samorządy muszą każdego roku podsumowywać, ile wydały na wynagrodzenia nauczycieli na każdym stopniu awansu zawodowego. Jeżeli któraś z grup nie osiągnie zakładanej przez przepisy sumy, samorząd musi wypłacić nauczycielom na tym stopniu jednorazowy dodatek uzupełniający. 

CZAS PRACY

Czas pracy nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć nie może przekraczać 40 godzin na tydzień, w tym:

• zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze, prowadzone bezpośrednio z uczniami, czyli pensum. W podstawowym wymiarze pensum nauczyciela wynosi 18 godzin. Wielkość ta jest uznawana za podstawową, ponieważ dotyczy największej liczby nauczycieli. Taki wymiar pensum dotyczy przede wszystkim nauczycieli w szkołach podstawowych, gimnazjach i liceach ogólnokształcących.
• inne zajęcia i czynności wynikające z zadań statutowych szkoły, w tym zajęcia opiekuńcze i wychowawcze uwzględniające potrzeby i zainteresowania uczniów
• zajęcia i czynności związane z przygotowaniem się do zajęć, samokształceniem i doskonaleniem zawodowym.

URLOP WYPOCZYNKOWY

Nauczycielowi zatrudnionemu w szkole, w której w organizacji pracy przewidziano ferie szkolne, przysługuje urlop wypoczynkowy w wymiarze odpowiadającym okresowi ferii i w czasie ich trwania – innymi słowy ferie świąteczne, ferie zimowe i ferie letnie.

• Nauczyciel może być zobowiązany przez dyrektora do wykonywania w czasie tych ferii następujących czynności (czynności te nie mogą łącznie zająć nauczycielowi więcej niż 7 dni):
  • przeprowadzania egzaminów;
  • prac związanych z zakończeniem roku szkolnego i przygotowaniem nowego roku szkolnego;
  • opracowywania szkolnego zestawu programów oraz uczestniczenia w doskonaleniu zawodowym w określonej formie.

• Nauczyciel ma prawo do nieprzerwanego co najmniej czterotygodniowego urlopu wypoczynkowego.
• Za czas urlopu wypoczynkowego nauczycielowi przysługuje wynagrodzenie, jakie by otrzymał, gdyby w tym czasie pracował.

URLOP DLA PORATOWANIA ZDROWIA:

• urlop jest udzielany nauczycielowi w celu leczenia choroby zagrażającej wystąpieniem choroby zawodowej lub choroby, w której powstaniu czynniki środowiska pracy lub sposób wykonywania pracy mogą odgrywać istotną rolę;
• pierwszy urlop zdrowotny przysługuje nauczycielowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony, po przepracowaniu nieprzerwanie co najmniej 7 lat w szkole w wymiarze nie niższym niż 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć;
• dyrektor szkoły udziela nauczycielowi urlopu dla poratowania zdrowia na podstawie orzeczenia lekarskiego;
• łączny wymiar urlopu dla poratowania zdrowia nauczyciela w okresie całego zatrudnienia nie może przekraczać 3 lat;
• w okresie przebywania na urlopie dla poratowania zdrowia nauczyciel zachowuje prawo do comiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego i dodatku za wysługę lat oraz prawo do innych świadczeń pracowniczych.

AWANS ZAWODOWY

Jasno określone są kolejne stopnie awansu zawodowego, które zostają nadane po spełnieniu określonych w Karcie kryteriów; każdy kolejny szczebel, to zwiększenie zarobków i zakresu przywilejów:

1. nauczyciel stażysta;
2. nauczyciel kontraktowy;
3. nauczyciel mianowany;
4. nauczyciel dyplomowany.

Materiał opracowano na podstawie: Karty Nauczyciela, Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. (Dziennik Ustaw 2018 r.)